Als contextueel therapeut zie ik dagelijks hoe de contextuele benadering mensen helpt om diepere verbindingen te leggen met zichzelf en hun omgeving. De contextuele benadering is een krachtig theoretisch kader dat relaties centraal stelt en ons helpt om patronen te herkennen die generaties lang doorwerken. Binnen mijn praktijk voor contextuele hulpverlening merk ik hoe deze benadering cliënten helpt om vastgelopen relaties weer in beweging te krijgen.
De contextuele therapie richt zich niet alleen op het individu, maar altijd op de persoon in zijn of haar context – dus binnen het netwerk van betekenisvolle relaties. Hierdoor ontstaat er een rijker begrip van menselijke problematiek, waarbij we verder kijken dan alleen symptomen of gedrag.
De Oorsprong van Contextuele Therapie
De contextuele therapie is ontwikkeld door Ivan Boszormenyi-Nagy, een Hongaars-Amerikaanse psychiater die in de jaren ’60 en ’70 baanbrekend werk verrichtte. Ivan Boszormenyi-Nagy legde de basis voor een benadering die verder ging dan de traditionele psychologie door rechtvaardigheid en ethiek in relaties centraal te stellen.
In mijn opleiding tot contextueel therapeut heb ik geleerd hoe Nagy’s werk nog steeds relevant is. Het contextuele gedachtegoed is in Nederland verder ontwikkeld door onder andere Jaap van der Meiden, die de toepassingen van contextuele hulpverlening heeft verbreed.
De Vier Dimensies van Contextuele Benaderin
Binnen de contextuele benadering werken we met vier dimensies die samen een compleet beeld geven van de menselijke ervaring en relaties:
- Feiten: De objectieve gegevens en gebeurtenissen in iemands leven, zoals geboorte, overlijden, scheiding of ziekte.
- Psychologie: De innerlijke belevingswereld, emoties, gedachten en gevoelens.
- Interacties en verhoudingen: De patronen in communicatie en omgang met elkaar.
- Relationele ethiek (de vierde dimensie): De balans van geven en nemen, rechtvaardigheid en vertrouwen in relaties.
Als contextueel therapeut besteed ik bijzondere aandacht aan deze vierde dimensie, omdat hier vaak de sleutel ligt voor duurzaam herstel van relaties. De contextuele therapie richt zich op het herstellen van balans en vertrouwen door erkenning te geven aan onrecht dat mensen hebben ervaren.
Relationele Ethiek als Kern
Relationele ethiek vormt het hart van de contextuele benadering. Hierbij gaat het om de balans tussen geven en ontvangen in relaties. Wanneer iemand veel geeft maar weinig terugkrijgt, ontstaat er een disbalans die kan leiden tot gevoelens van onrecht en wantrouwen.
In mijn praktijk zie ik hoe belangrijk het is dat mensen gezien worden in wat ze geven aan anderen. Deze erkenning is essentieel voor het ontwikkelen van gezonde relaties. Relationele ethiek gaat ervan uit dat mensen van nature gericht zijn op verbondenheid en rechtvaardigheid in hun betekenisvolle relaties.
Meerzijdige Partijdigheid en Loyaliteit
Een belangrijk concept binnen de contextuele therapie is ‘meerzijdige partijdigheid’. Als therapeut neem ik hierbij geen partij voor één persoon, maar probeer ik alle betrokkenen in hun context te zien en te begrijpen. Dit helpt om vastgelopen relaties weer in beweging te krijgen.
Loyaliteit speelt een cruciale rol in het contextuele denken. We onderscheiden daarbij existentiële loyaliteit (de onverbrekelijke band met ouders) en verworven loyaliteit (gebaseerd op ervaringen). Door begrip te ontwikkelen voor deze loyaliteitsbanden krijgen cliënten meer inzicht in hun eigen gedrag en keuzes.
Balans in Relaties en Roulerende Rekening
In de contextuele benadering werken we veel met het concept ‘roulerende rekening’. Dit verwijst naar onverwerkt onrecht dat wordt doorgegeven aan volgende generaties. Wanneer ouders bijvoorbeeld niet gezien zijn in hun behoeften, kunnen zij dit onbewust doorgeven aan hun kinderen.
Door deze patronen zichtbaar te maken, kunnen we de roulerende rekening stoppen. De contextuele therapie richt zich op het herstellen van balans zonder nieuwe onbalans te creëren. Dit vraagt om begrip voor alle betrokkenen over generaties heen.
Contextuele Hulpverlening in de Praktijk
In mijn contextuele hulpverlening gebruik ik verschillende technieken en interventies. Het genogram is bijvoorbeeld een krachtig instrument om familierelaties over meerdere generaties in kaart te brengen. Hierdoor worden patronen zichtbaar die van invloed zijn op het huidige functioneren.
De contextuele hulpverlening basis bestaat uit het creëren van een veilige omgeving waarin cliënten kunnen onderzoeken hoe hun context hen heeft gevormd. Door gerichte vragen en oefeningen help ik cliënten om meer begrip te ontwikkelen voor zichzelf en belangrijke anderen.
De contextuele hulpverlening specialisatie richt zich op specifieke thema’s zoals ouder-kind relaties, partnerrelaties of familieconflicten. Tegelijkertijd biedt deze benadering ook handvatten voor hulpverleners in diverse werkvelden zoals onderwijs, zorg en welzijn.
Contextuele Benadering in het Onderwijs
De contextuele benadering in het onderwijs biedt waardevolle inzichten voor leraren en begeleiders. Door leerlingen te zien binnen hun familiecontext krijgen onderwijsprofessionals meer begrip voor gedrag dat anders moeilijk te begrijpen zou zijn.
In mijn werk als docent bij Windesheim pas ik de contextuele benadering van lesgeven toe door aandacht te hebben voor de unieke achtergrond van elke student. Deze master contextuele benadering helpt professionals om dieper inzicht te krijgen in hoe familiedynamiek doorwerkt in alle aspecten van het leven.
De Kracht van Verbondenheid over Generaties
Het contextuele gedachtengoed leert ons dat we allemaal verbonden zijn met vorige en toekomstige generaties. Deze verbondenheid geeft ons zowel lasten als hulpbronnen mee. Door deze verbindingen te erkennen en te waarderen, kunnen we vrijheid vinden binnen onze context.
In mijn gesprekken met cliënten blijkt steeds weer hoe belangrijk het is om de betrokkenheid van ouders te erkennen, ook wanneer deze niet perfect was. De contextuele therapie helpt om waardering te ontwikkelen voor wat er wél gegeven kon worden, zonder het onrecht te ontkennen.
De contextuele benadering nodigt ons uit om te kijken naar normen en waarden die over generaties worden doorgegeven. Door hiervan bewust te worden, kunnen mensen bewuste keuzes maken over wat ze willen voortzetten en wat ze willen veranderen.
Als contextueel therapeut zie ik hoe deze benadering mensen helpt om hun plek te vinden in het grotere geheel van relaties en betekenisvolle verbindingen. De contextuele therapie biedt een hoopvol perspectief: door het verleden te erkennen, kunnen we werken aan een meer rechtvaardige toekomst.